Kreti en Pleti – Marius Nel

Alwyn vra:

Ek wil net weet of julle my kan help met die volgende vraag. Wie is die Kreti en Pleti waarvan daar gepraat word in die boek 2 Sameul en 1 Konings, veral in die tyd toe Dawid koning was?

Antwoord

Prof Marius Nel antwoord:

Die terme “Kreti en Pleti” verwys na koning Dawid se lyfwag. Die lyfwag is gewerf uit die geledere van die Filistyne. Die Filistyne was Seevolke wat vanaf die eiland Kreta na die weskus van Palestina gemigreer het rondom die draai van die milleniumwending. Hulle het hulle naam, die Phelisti, aan die land kom gee, waar ons die term Palestina van kry. En dit is waar Kreti (Kreta) en Pleti (Palestina) vandaan kom.

Skrywer: Prof Marius Nel

Jesus trek Hom terug tot paasfees (11:54-57) – Francois Malan

11:54 Jesus kon nie langer vry in Jerusalem rond beweeg nie, omdat die Jode finaal besluit het om nie in Hom te glo nie. Hy bepaal self die tyd vir sy sterwe (Jn 10:17-18), en dit moet tydens die paasfees wees,  die fees wat Israel se uittog uit Egipte ingelei het (Eks.12). Jesus kom juis die nuwe uittog uit die slawehuis van sonde inlei tydens die paasfees, as God se paaslam vir ons geslag (1Kor 5:7).  Hy en sy dissipels vertrek uit Betanië en gaan bly in die stad Efraim naby die woestyn. Waar die stad geleë was, is vandag nie bekend nie (Josefus plaas die stad naby Bet-el in die Efraimsberge, waar Jakob die leer tot aan die hemel gesien het).

11:55 Die Jode kom van oraloor om hulle voor te berei vir die paasfees. Die voorbereiding het sewe dae geduur, waartydens bv. alle suurdeeg uit die huise verwyder is (vir suurdeeg as teken van sonde, vgl. 1 Kor 5:6-8), en die feesgangers slegs ongesuurde brood geëet het ter herdenking aan die uittog uit Egipte toe daar nie tyd was om die brood in te suur nie, en brood met suurdeeg nie sou goed hou in die woestyn se hitte nie. Na die paasfees het hulle vir nog ses dae ongesuurde brood geëet (Deutr. 16:1-8). Die Jode kom om hulle te reinig – dit gaan om seremoniële reinheid om die tempelgebied te mag betree en aan die paasmaaltyd te kan deelneem (vgl. 2 Kron. 30:17-19; Num.9:6-11 oor aanraking van ‘n lyk; Lev 15:31-33 oor seksuele reinheid).

11:56-57  Die optrede van die feesskare stem ooreen met die onsekerheid van die feesskare tydens die huttefees (7:12-13). Hulle was reeds bewus dat die godsdienstige leiers van plan was om Jesus gevange te neem, want hulle het opdrag gekry om te kom sê as iemand weet waar Jesus is, sodat Hy gevang kan word. Die vervolging van Jesus word nou ‘n opdrag van die Raad (priesterhoofde en Fariseërs). Die mense vermoed egter dat Jesus nie na die fees toe sal kom nie.  

Hierdie gedeelte vorm ‘n brug tussen die opwekking van Lasarus en die paasfees van Jesus se sterwe en opstanding.  Die nuwe en volle betekenis van die paasfees gaan in hoofstuk 12 duidelik gemaak word, waar nie van ‘n wonderteken vertel word nie, maar van  mense wat tot die eer van Jesus optree. 

Skrywer: Prof Francois Malan

Die Sanhedrin besluit dat Jesus moet sterwe (11:45-53) – Francois Malan

11:45-46 By ‘n aansienlike getal van die Jode wat vir Maria en Marta kom troos het, lei die wonder tot geloof in Jesus. Maar party van hulle bevestig deur hulle optrede dat die wonder nie hulle ongeloof oorwin het nie. Die opwekking van Lasarus wek geloof in Jesus en verset teen Hom, soos in hoofstukke 5 en 9 se wondertekens. Die nuus word aan die Fariseërs oorgedra (soos met die blindgeborene 9:13), wat die proses teen Jesus aan die gang sit, wat tot sy dood sal lei.

11:47-48 Die Fariseërs gaan rapporteer aan die priesterhoofde; Hulle is die uitvoerende bestuur van die Joodse Raad, wat uit tien Sadduseër priesters bestaan het. Hulle besluit die saak is so ernstig dat hulle die volle Raad van 70 bymekaar moet roep (vgl. hulle eerste vergadering oor Jesus in 7:45-52), want ‘hierdie man’ (neerhalend) doen baie wondertekens. Die wonderteken deur Jesus is vir die leiers van die volk hoogs verontrustend, en daar moet nou beslis opgetree word, ‘wat moet ons doen?’ watter maatreëls moet ons tref om aan sy werke ‘n einde te maak. Daar is ‘n groot beweging onder die mense agter hierdie man aan. Mense begin glo dat Hy van God af kom, en die invloed van die godsdienstige leiers is in die gedrang. Daar moet ook met die Romeine rekening gehou word; hulle kan kom en ons en dié plek en die volk wegneem/doodmaak (airoo kan albei beteken; 1983-vertaling ‘tot niet maak’). In die verlede het die Romeine meedoënloos elke messiaanse beweging met geweld onderdruk. Die volgelinge, wat Jesus as ‘n messias beskou,  kan weer ‘n bloedbad in die land veroorsaak, selfs die tempel kan verwoes word, en die voorregte van die Jode as ‘n volk (ethnos) ingetrek word, om bv. nie opgeroep te word vir militêre diens nie. Of, die woord kan ook beteken ‘wegneem’: die Romeine kan ons ontneem van ‘die plek’ (topos kan na die tempel verwys, of na hulle posisie) – die Raad se gesag kom van die Romeine af, deurdat hulle met die Romeinse owerheid saamwerk. Dan is die leiers se bekommernis in die eerste plek oor hulle eie posisie, en nie oor die tempel of die volk nie. Moontlik is albei die moontlikhede in hulle gedagtes: ‘n gewelddadige onderdrukking deur die Romeine, en die verlies van die Raad se beperkte politieke en sosiale mag.

11:49-50 Kajafas is as hoëpriester deur die Romeinse goewerneur aangestel , en het die posisie beklee van 18 n.C. tot 36 n.C. toe Pilatus afgesit is. Kajafas is hoëpriester tydens Jesus se kruisiging. Pilatus se voorganger, Gratus het in 15 n.C. vir Annas afgesit, wat vanaf 6 n.C. hoëpriester was. Daarna het Gratus tot 18 n.C. elke jaar ‘n nuwe hoëpriester probeer, tot hy Annas se skoonseun Kajafas gekry het wat met hom saamgewerk het as ‘n marionet van die Romeine, sonder ‘n onafhanklike oordeel. Pilatus het in 26 n.C. by Gratus oorgeneem as goewerneur. (Na Kajafas was twee van Annas se seuns hoëpriester, elkeen net vir 1 jaar).

       Heel arrogant verklaar die Sadduseër hoëpriester, Kajafas, wat ook die voositter van die Raad was, dat die ander lede van die Raad niks verstaan  nie – nie politieke insig het nie; dit is tot julle voordeel dat een man vir die volk (laos die verbondsvolk) sou sterwe, en nie die hele nasie (ethnos) uitgewis word nie (vgl. bv. 2 Sam 20:1-22). Die gevaar vir hulle posisie en vir die voortbestaan van die hele Joodse nasie (ook Jode in die verstrooiing dwarsoor die Romeinse ryk) laat geen ander moontlikheid toe nie. Die enkeling se reg is van geen betekenis nie. Daarmee is die beslissing oor Jesus gevel.

11:51-52 Die skrywer sien egter ‘n dieper betekenis agter Kajafas se uitspraak. Dit was inderdaad profetiese woorde wat Kajafas, onbewus van die profesie, uitgespreek het (die taak van ‘n profeet is om God se woord aan die volk oor te dra). God gebruik hierdie onwaardige, vyandige hoëpriester om ‘n goddelike waarheid aan te kondig. Jesus sou nie net vir die Joodse nasie (ethnos) sterwe nie, maar vir al die kinders van God (vgl. Joh.1:12), vir die volk van God (laos), wat oor die hele wêreld versprei is. Teen sy wil verkondig die hoëpriester die waarheid oor Jesus se verlossingsdood. Jesus se dood is ‘n losprys (huper ter wille van; vgl. Mark. 10:45) , ‘n versoeningsdood vir die sonde van die wêreld (Joh.1:29). Daardeur vergader Hy (sunagoo bymekaarmaak soos ‘n herder sy skape)  die gelowiges tot een volk, een kudde (Joh.10:16), een gemeenskap van die heiliges (vgl. Joh.17:20-23), een kerk van Christus (kuriake,‘kerk’, beteken ‘die kurios, die Here, se eiendom’).

11:53 Die besluit is geneem om Jesus dood te maak. Van daardie dag af beplan hulle noukeurig (bouleuoo) hoe om Jesus dood te maak, soek hulle na maniere om hulle besluit uit te voer. Daar sal nie ‘n verhoor wees om sy saak te verhoor nie, Hy is klaar skuldig bevind, sonder verhoor (vgl. Mk 14:1-2).

Skrywer:  Prof Francois Malan

WAAROM VIND PLAASMOORDE PLAAS? – Francois Malan

Lizette vra:

Ek het eenkeer met ‘n ateïs gesels en hy wou by my weet waarom God sekere goed toelaat as Hy ‘n God van liefde is. Hierdie vraag laat my steeds ook wonder waarom plaasmoorde plaasvind want hierdie mense bid tog sekerlik ook vir God se beskerming en liefde?

Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

Hoe seker is jy dat hulle bid vir God se beskerming en liefde? dat hulle lewe as kinders van God, wat op Hom vertrou vir hulle hele lewe, en in gemeenskap met Jesus Christus, sy Seun, lewe in die liefde van God?

As dit waar is dat hulle uit liefde vir God gelewe het, kan jy seker wees dat hulle nou by God is, want geen dood kan hulle van sy liefde skei nie (Romeine 8:38-39), en om heen te gaan en met Christus te wees is verreweg die beste (Filippense 1:23).

Maar dieselfde boek wat ons leer dat God liefde is (1 Johannes 4:7-20), sê ook: as iemand sê hy ken God, maar nie sy gebooie gehoorsaam nie, is hy ‘n leuenaar, en die waarheid is nie in hom nie; wie beweer dat hy in God bly, behoort self ook te lewe soos Jesus gelewe het; as iemand beweer dat hy in die lig is, maar hy haat sy broer, is hy nog steeds in die duisternis (1 Johannes 2:4,6,9).

 Uit sy liefde vir die mensdom het God sy Seun gegee om aan ‘n kruis te sterf vir die sonde van die wêreld, sodat elkeen wat in Jesus Christus glo, nie verlore sal gaan nie, maar die ewige lewe sal hê. Wie in Hom glo, word nie veroordeel nie; wie nie glo nie is reeds veroordeel omdat hy nie in die engste Seun van God glo nie (Johannes 3:16,18).

            Die Heilige Gees verbind ons deur geloof aan Christus, die Seun van God, en so word ons kinders van God en saam met Christus ook erfgename van die ewige lewe. Ons kry deel aan Christus se lyding en aan sy heerlikheid, maar as ons ons nog deur ons sondige natuur laat beheers, gaan ons die dood tegemoet. As ons egter deur die Gees ‘n einde maak aan ons sondige praktyke, sal ons lewe (vgl. Romeine 8:9-17).

Plaasmoorde

Plaasmoorde is ‘n baie ingewikkelde probleem. Moord is nooit reg nie, en God verbied moord (vgl. Eksodus 20:13 Jy mag nie moord pleeg nie). Jesus het die gebod verder verduidelik in Matteus 5:21-22 dat moord ook insluit: kwaad wees en uitskel van jou medemens, wat strafbaar is voor die regbank, en met die helse vuur.

Die hele boek Amos en van die ander profete gaan oor die regverdigheid van God, wat die verdrukking van die armes veroordeel en straf (vgl. Amos 2:6-8 met die straf in 2:13-16; 3:10-11,15; 4:1-4 oor die ryk vrouens; 5:10-13; 5:16 oor die boere wat sal treur; 5:24 God se eis van reg en geregtigheid in die samelewing; 6:3-7 dat geweld oor die rykes regeer en dat hulle in ballingskap weggevoer word;  6:8,11,12 die Here se afsku van mooi huise en dat hulle platgeslaan sal word, omdat die reg en regspraak verdraai is; oor die straf van die Here in 7:17; 8:4-10 oor mense wat die armes vertrap;  .

Vir meer as 300 jaar was die onderskeid tussen die lewenspeil van blankes en dié van swart mense in Suid-Afrika duidelik en is dit selfs deur die wet bepaal. Daarby is daar op baie terreine en deur baie blankes neergesien op die swart mense as minderwaardig, en is hulle ook beledig en sleg behandel. In die huidige tyd het daar ‘n groter middelklas onder die swart mense gekom, en het selfs die wet en die geregshowe verander. In die samelewing is daar groter aanvaarding van mekaar as mense in eie reg, al praat die blankes nog baie oor die swakhede en tekortkomings van die swart mense. Die onderskeid is nog orals te sien, in myne, fabrieke, werkplekke en in huise met huisbediendes, in dorpe en stede se woonplekke (al daar al blanke plakkerskampe en baie swartes wat in die blanke woonbuurte ingetrek het). Op plase is dit miskien die duidelikste, waar wit en swart saam op een plaas woon en werk, en die onderskeid in hulle lewenspeile soms al groter word namate die boere ryker word en die wit kleinboere uitgeskuif word.

            Dat die Here nie met so ‘n situasie tevrede is nie, blyk bv. uit Amos. Lees ook Jakobus (vgl. Jakobus 1:9-11; 2:1-13; 5:1-6).

 Die  ateïs se vraag: waarom God sekere goed toelaat as Hy ‘n God van liefde is.

‘n Ateïs glo nie dat daar ‘n God is nie, en daarom probeer hy homself regverdig deur God te beskuldig omdat Hy so baie goed sou toelaat. Maar dit is duidelik dat hy nie rekening hou met God se regverdigheid nie, en dat God nie onreg verdra nie, ook nie die onreg van ‘n hele samelewing nie (vgl. Amos 9:10). Hy eis dat ons ook uit liefde sal lewe, selfs liefde vir ons vyande (Matteus 5:43-48). Maar dat ons ook reg sal lewe saam met die armes, om hulle nood en behoeftes raak te sien en hulle te help, en nie net vir ons self rykdom en mag inpalm nie. Dan sal Hy ons ook bewaar en beskerm (vgl. bv. Amos 9:13-15; Jakobus 2:8; 4:7-10).

Skrywer: Prof Francois Malan