Die oorspronklike (eerste) lesers van 1 Petrus – Wie hulle was en in watter omstandighede hulle hulself bevind het

Die eerste lesers van 1 Petrus was gelowiges van sowel Joodse as heidense afkoms. Waarskynlik was die meerderheid van hulle van die laer sosiale status- groepe, armes, slawe, vrouens. Daar is op verskillende maniere teen hulle gediskrimineer in hulle plaaslike gemeenskappe, veral deur dit wat vir hulle en oor hulle gesê is. Gevolglik was hulle soos “vreemdelinge en bywoners” in die wêreld (2:11) waar hulle tydelik moes swaarkry, terwyl hulle hoop gerig was op ‘n ewige woning by God (1:4-6)

Die omsendbrief 1 Petrus word gerig (1:1) aan die “uitverkorenes”, “vreemdelinge van die diaspora”. Hoewel die woord “diaspora” letterlik verwys na die verspreiding van die Jode oor die Antieke wêreld, beteken dit nie dat die brief primêr of uitsluitlik aan gelowiges uit ‘n Joodse agtergrond gerig is nie. Ooreenstemmend met wat ons weet van die vroegste christelike gemeentes in die algemeen, is dit die beste om te aanvaar dat daar persone van sowel Joodse as heidense agtergronde in die gemeentes was. Die verwysing na “vreemdelinge van die diaspora” is dus metafories van toepassing op die gelowiges as die nuwe Israel – die nuwe uitverkore eiendomsvolk van God wat verspreid deur die Antieke wêreld gewoon het.

Hierdie gelowiges was nie self ooggetuies van die lewe van Jesus nie (1:9), en het waarskynlik nié deur die evangelisasie-werk van Petrus gelowig geword nie, maar onder ander persone (1:12, 25). Dit is moontlik dat die eerste “evangeliste” wat in hierdie streke gewerk het, gelowiges was wat op Pinksterdag in Jerusalem teenwoordig was (Hand. 2). Dit is ook moontlik dat sommige van die eerste lesers deur Paulus se bediening in hierdie streke gelowig geword het.

Op grond van die meer omvattende opdragte aan vroue as aan mans (3:1-7), is dit moontlik dat daar meer vroue as mans in die gemeentes was. So vind ons ook opdragte aan slawe (2:18-20), maar nie aan meesters of slawe-eienaars nie, wat daarop kan dui dat daar nie baie van hulle in die gemeentes was nie. Netso ontbreek opdragte aan die rykes, wat weereens daarop kan dui dat daar nie baie van húlle in die gemeentes was nie. Hierdie afleidings bly egter baie onseker. Uit Paulus se briewe weet ons dat daar wel ook mans, slawe-eienaars, rykes en vooraanstaande burgers in die vroeë gemeentes was. Die geadresseerde gemeentes sou dus waarskynlik van gemengde sosiale stand wees, maar met ‘n meerderheid persone uit laer sosiale status-groepe.

Die lesers van 1 Petrus word beskryf as vreemdelinge (1:1, 17, 2:11) en bywoners (2:11). Hulle is mense op wie die ewige heerlikheid, die onverganklike hemelse erfenis wag (bv. 1:4), maar wat intussen moet ly (bv. 1:6). Gevolglik is hulle tydelik in hierdie wêreld – hulle eintlike woning is by God Self, en dus is hulle “vreemdelinge en bywoners” tot op die dag van Goddelike regspraak (1:17, 2:12). Hierdie metafoor is bedoel om hulle te bemoedig en te motiveer tot volharding in nie-ideale omstandighede, aangesien hulle die hoop het op ‘n beter toekoms. Dit is ook baie insiggewend ten opsigte van die optrede van die plaaslike bevolking jeens hulle. Daar is op verskeie wyses teen “vreemdelinge” (nie-plaaslike inwoners en nie-burgers) gediskrimineer. Hoewel hulle dieselfde verantwoordelikhede as burgers gehad het, byvoorbeeld ten opsigte van belasting, het hulle beslis nie dieselfde voorregte geniet nie. Hierbenewens is hulle met agterdog en vyandigheid bejeen, dikwels onregverdig beskuldig en selfs daarvan aangekla dat hulle die oorsaak was van die gode se woede vir plaaslike gemeenskappe.

Watter soort lyding het hulle verduur? Die meeste navorsers is dit eens dat die gelowiges se swaarkry in 1 Petrus verwys na die plaaslike (meestal nie-amptelike en nie-georganiseerde) diskriminasie wat Christene moes verduur. Hierdie diskriminasie sou veral voortspruit uit Christene se onwilligheid om aan die stedelike sosiale lewe deel te neem, aangesien dit tot ‘n groot mate deurlopend met afgodsdiens, en die meelopende losbandigheid (4:3), gepaard gegaan het. Die plaaslike Joodse bevolking het hulle netso van die stedelike lewe onttrek, en daarom is beide groepe mettertyd beskuldig van “haat teen die mensdom”. Daar was groot onkunde onder mense ten opsigte van die christene se gebruike in die erediens, en dit het tot agterdog en selfs die allerverskriklikste beskuldigings gelei, soos bv. kanibalisme (verwysings na bv. die “eet van die liggaam van Christus” met die nagmaal, is verkeerd verstaan!). Teen 64 n.C., die jaar waarin Nero die Christene in Rome vervolg het vir die groot brand, was die Christene al reeds genoegsaam geïdentifiseer as voorwerp van agterdog dat hulle gerieflik byderhand was vir Nero om die skuld vir die brand op hulle te laai.

Hoewel daar ten tye van die sirkulasie van die brief per geleentheid wel fisiese vervolging van die Christene plaasgevind het, was die aard van die optrede teen hulle meestal verbaal. Interne getuienis in 1 Petrus ondersteun hierdie afleiding. Daar is nooit sprake van fisieke aanrandings, amptelike verhore, tronkstraf, teregstellings ensovoorts in die brief nie, maar wel van kwaadpratery (2:12, 3:16), laster (3:16), beswaddering (4:4), belediging (4:14), ens.

Hierdie lyding / diskriminasie is deur die eerste lesers verduur ten spyte van hul onskuld en hul korrekte gedrag (3:13-14, 16), en is dus as ongeregverdig beleef. Dit was egter iets wat in daardie tyd deur al die gemeentes “dwarsdeur die wêreld” (5:9) beleef is.

Skrywer: Ds Dirk Venter

Was 1 Petrus ‘n brief of ‘n preek, en wat was die outeur se doel daarmee?

Sommige navorsers meen dat 1 Petrus miskien eers as ‘n preek geskryf is en later in ‘n briefvorm gegiet is. Daar word veral voorgestel dat dit miskien ‘n soort dooppreek kon wees. Dit is egter heel onwaarskynlik. Dit word algemeen aanvaar dat 1 Petrus ‘n oorspronklike brief is. Die hoofdoel daarvan was om gelowiges in Klein-Asië te bemoedig terwyl hulle deur die ongelowiges vervolg is, en om hulle op te roep tot onberispelike gedrag ten midde van hul omstandighede

Genre / vorm

Die doel van 1 Petrus hang in baie opsigte af van die slotsom waartoe ‘n mens kom ten opsigte van die genre / vorm van die geskrif. So beskou sommige navorsers die geskrif as oorspronklik ‘n dooppreek, ‘n preek vir onlangs gedooptes of ‘n uitgewerkte doopliturgie (erediens). Hoewel die tema van die doop wel in die geskrif voorkom (3:21), en daar tydens die skryf daarvan moontlik gebruik gemaak is van Christelike onderrig- (didaktiese) en liturgiese materiaal, is dit telkens aangewend om die groter doel van die geskrif te dien, soos wat hieronder beskryf word.

Die voorstelle dat 1 Petrus enige iets anders as ‘n ware brief is, is op baie min getuienis binne die teks self gebasseer, en bly gevolglik onoortuigend. Daarteenoor is daar regdeur die geskrif elemente van ‘n ware brief teenwoordig, en is dit gevolglik die meeste navorsers se oortuiging dat 1 Petrus inderdaad ‘n oorspronklike brief is.

Hierby kan ook genoem word dat dit geskryf is as ‘n omsendbrief. Die draer van die brief sou waarskynlik per boot arriveer vanaf Rome (waarvandaan die brief gestuur is) in ‘n stad in die Pontus-distrik, vandaar suidelik beweeg deur Galasië na Kapadosië, vandaar weswaarts na die provinsie Asië en laastens weer noordwaarts na Bitinië, vanwaar hy per boot kon terugreis na Rome (vgl. 1 Pet. 1:1).

Doel

Die outeur verwoord self sy doel met die brief soos volg: “Ek het geskrywe om julle te bemoedig en julle te verseker dat hierdie dinge die ware genade van God is. Staan hierin vas!” (1 Pet. 5:12b). Dit is dan ook presies wat hy doen regdeur die brief. Hy bemoedig die geadresseerdes op grond van die sekerhede van hulle geloof en hul nuwe identiteit in Christus. Verder moedig hy hulle ook aan om (op grond van hul identiteit as bevoorregtes van God) standvastig te bly en onberispelik op te tree, ten midde van die diskriminasie en vervolging wat hulle beleef het, komende van die ongelowiges in hul gemeenskappe en selfs in hul eie huisgesinne (vgl. 1 Pet. 3:1-2).

Skrywer: Ds Dirk Venter

Wie het 1 Petrus geskryf?(2)

Wie het 1 Petrus geskryf?

Daar is genoegsame interne- en eksterne getuienis om daarop te dui dat, na aanleiding van die tradisionele beskouing, Petrus die apostel wel die outeur van 1 Petrus was.

In my ander artikel oor hierdie vraag, beskryf ek die vernaamste eienskappe van 1 Petrus wat baie navorsers laat aflei dat Petrus dit nie self kon geskryf het nie, en noem ek sommige teen-redenasies.

Daar is ook belangrike interne- en eksterne getuienis wat dui op die geloofwaardigheid van die tradisionele beskouing dat Petrus die apostel wel die outeur was.

Van die belangrikste interne getuienis sluit in: (a) die outeur word in die brief geïdentifiseer as “Petrus, ‘n apostel van Jesus Christus” (1:1); (b) die outeur voer aan dat hy “getuie van die lyding van Christus” is (5:1), wat voorkom asof dit ‘n aanspraak is op ooggetuieskap; (c) daar is heelwat ooreenkomste tussen frases wat in hierdie brief gebruik word en dié in die toesprake van Petrus in Handelinge. Hoewel dit alles maniere kon wees waarop ‘n pseudonieme outeur die brief aan Petrus se nalatenskap wou verbind, meen sommige navorsers dat die brief nie die tipiese eienskappe en merkers van ‘n pseudonieme geskrif vertoon nie. [Lees meer oor “pseudonimiteit” in my ander artikel oor 1 Petrus se outeurskap].
Die belangrikste eksterne getuienis behels dat daar duidelike verwysings na die brief gemaak word in onder meer geskrifte van Polikarpus, Eusebius, Irenaeus, Tertullianus, Clemens van Aleksandrië en Origenes. Hierdie verwysings deur die kerkvaders toon aan dat die brief van baie vroeg af reeds as gesagdraend en as deel van die Bybelkanon beskou is. Daar is in hierdie verwysings geen aanduiding van enige twyfel ten opsigte van die apostoliese outeurskap van die brief nie.

In die lig daarvan dat die besware teen die outeurskap van Petrus tot dusver telkens met legitieme teen-redenasies weerlê kan word, blyk daar geen goeie rede te wees om die vroegste algemeen aanvaarde kerklike tradisie, naamlik dat Petrus die apostel wel die outeur van hierdie brief is, te verwerp nie. Trouens, die onomstrede aanvaarding van die brief se legitimiteit deur die kerkvaders en die vroegste gemeentes (met die veronderstelling van apostoliese outeurskap daarby inbegrepe), blyk veel gewigtiger te wees as redenasies (al is daar ook hoe baie van hulle) wat telkens weerlê kan word.

Ons kan dus met goeie rede aanvaar dat Petrus die apostel wel die outeur van 1 Petrus is, en dat hy gebruik gemaak het van ‘n sekretaris (Silvanus, 1 Pet. 5:12) met ‘n mate van vryheid-van-komposisie

Skrywer: Ds Dirk Venter

Wie het 1 Petrus geskryf?(1)

Wie het 1 Petrus geskryf?

Die meerderheid van navorsers meen tans dat die outeur van 1 Petrus “peudoniem” is, dit wil sê dat iemand anders onder Petrus se naam geskryf het. Dit was ‘n algemene en aanvaarbare verskynsel in die tyd wat die Nuwe Testament tot stand gekom het. Sekere eienskappe van 1 Petrus lei hulle tot hierdie konklusie, maar daar is telkens ook geldige teen-redenasies.

Dit wil voorkom asof die meerderheid van navorsers tans meen dat die outeur van 1 Petrus “pseudoniem” is. Dit beteken dat iemand anders onder Petrus se naam geskryf het (1 Pet. 1:1). Hoewel dit vir ons as moderne Westerse gelowiges baie vreemd klink (soos een of ander vorm van bedrog!), en die moontlikheid dus dadelik weersin by ons wek (die Bybel is deur God geïnspireer en daar sal dus nie so ‘n stuk bedrog / onwaarheid daarin wees nie!), was dit ‘n algemene en aanvaarbare verskynsel in die tyd wat die Nuwe Testament tot stand gekom het. Wanneer ‘n outeur iets onder ‘n bekende figuur se naam geskryf het, het hy nie daarmee bedoel om bedrog te pleeg nie, maar om die nalatenskap van daardie bekende persoon te vereer en sy voortgesette invloed te erken. Die pseudonieme outeur se uitgangspunt sou dus wees om te skryf wat hierdie bekende rolmodel sou geskryf het, as hy nog geleef het en iets wou sê oor die besondere omstandighede waarin die outeur en/of sy lesers hulle tans bevind. Die motief van pseudonieme Christelike geskrifte was dus nie bedrog nie, maar om die voorbeeld en suiwere lering van ‘n belangrike Christelike rolmodel toe te pas op omstandighede wat na sy dood ontstaan het. Wat daardie pseudonieme outeurs aanbetref het, kon hulle dus as’t ware nie onder hulle eie name skryf nie, want hulle wou nie hul eie idees uiteensit en bevorder nie, maar dié van hul leier / rolmodel / apostel.

Gevolglik meen baie navorsers dat 1 Petrus op dié manier tot stand gekom het in Rome, waar Petrus sy laaste jare spandeer het en waar die gemeente nog sterk onder die indruk van sy leer en nalatenskap was.

Onder andere die volgende eienskappe van 1 Petrus laat hulle tot hierdie konklusie kom:

Taal en styl. Baie meen dis onwaarskynlik dat die goeie Griekse taalgebruik en styl wat hier aangetref word, die werk kon wees van ‘n eenvoudige visserman van Galilea. Die teenredenasie is egter: selfs al sou Petrus nie sulke goeie Grieks kon skryf nie (en wie kan dit bo alle twyfel bewys?), het hy gebruik gemaak van ‘n sekretaris wat die brief namens hom op skrif gestel het. Sulke sekretarisse het dikwels aansienlike vryheid gehad in die skryfproses. 1 Pet. 5:12 blyk duidelik daarop te dui dat Silvanus Petrus se sekretaris was.

Sommige navorsers wys ook daarop dat aanhalings uit die Ou Testament telkens uit die Grieks (Septuaginta) gemaak is, en gevolglik nie by Petrus sou pas wat eerder uit die Aramees (Targums) sou moes aanhaal nie. Hierdie argument kan egter nie standhou nie aangesien dit glad nie vergesog is om te veronderstel dat Petrus (of sy sekretaris), wat sekerlik tot die Septuaginta toegang gehad het, ter wille van effektiewe kommunikasie eerder die teks van die Ou Testament sou gebruik het waarmee sy lesers goed bekend was nie.

Gebrek aan verwysings na Jesus se lewe. Daar word soms veronderstel dat Petrus, as ooggetuie van die lewe en bediening van Jesus, meer melding daarvan sou gemaak het as hy die outeur van die brief was. Die outeur van 1 Petrus verwys net soos al die ander outeurs in die Nuwe Testament (evangeliste uitgesluit) meestal indirek na die aardse lewe van Jesus, en gevolglik verklap dit niks oor sy eiesoortige identiteit nie. Dit is verder ‘n ernstige fout om afleidings te maak uit iets wat die outeur nié geskryf het nie.
Vervolging. Sommige navorsers reken dat die brief geskryf is tydens die wydverspreide staatsgeïnisieerde vervolging van Christene onder óf Domitianus (einde van die eerste eeu) óf Trajanus (vroeg tweede eeu). Gevolglik sou dit onmoontlik wees dat Petrus die brief geskryf het, aangesien hy toe reeds dood was. Die vervolging wat in die brief ter sprake kom, hou egter eerder verband met plaaslike diskriminasie teen die gelowiges, miskien soms deur staatsamptenare of plaaslike regerings, maar meestal deur private individue, en moes reeds voor 65 n.C. deur Christene verduur word.
“Babilon” in 1 Pet. 5:13. Volgens hierdie navorsers dateer al die Christelike en Judese geskrifte wat na Rome as “Babilon” verwys later as 70. n.C. Gevolglik moes 1 Petrus ook later as 70 n.C. geskryf gewees het, en kon Petrus dit nie geskryf het nie (hy is in ongeveer 65. n.C. tereggestel). Hierteenoor voer ander weer aan dat dit reeds oortuigend bewys is dat daar wel voor 70 n.C. gevalle bestaan waar daar na Rome as “Babilon” verwys word.

Selfs al is daar ook soveel geldige teen-redenasies, beskou ‘n groot aantal navorsers die bogenoemde punte as gesamentlik so gewigtig dat hulle makliker kan aanvaar dat die outeur van 1 Petrus eerder pseudoniem as Petrus self was.

Lees gerus die ander artikel wat interne- en eksterne getuienis aanbied waarom Petrus wel die outeur van 1 Petrus kon wees.

Skrywer: Ds Dirk Venter