DIE SONDES VAN DIE VADERS TOEGEREKEN AAN DIE KINDERS – VLOEK OF EIE TOEDOEN? (EKSODUS 20:5-6)

Eksodus 20:5-6 word dikwels gebruik om God as ‘n toornige en onvergewensgesinde God voor te stel wat mense vervloek. En dan ly tot die vierde geslag daaronder, teen wil en dank. Niks is egter verder van die waarheid af nie. God is haastig is om te vergewe. Dis mense wat nie wil verander nie, en dan geslagte lank ly onder hulle hardheid van hart.

Daar word soms gesê dat daar ‘n vloek op individue of families rus. Hulle kan net niks reg doen nie. Selfs al probeer hulle wat, blyk dit telkens tevergeefs te wees. En dan word dit dikwels met die woorde van die 2e gebod in verband gebring, naamlik dat God die sondes van die vaders aan die kinders toereken tot in die derde en vierde geslag. Eers daarna word die “vloek” opgehef en is daar hoop op ‘n beter toekoms. Maar nie voor die tyd nie. Is dít die bedoeling van Eksodus 20:5-6?

Eers moet mens erken dat dit waar is dat ‘n situasie van geslag tot geslag kan voortduur. Dit geld van baie dinge, byvoorbeeld armoede, sekere siektetoestande (liggaamlik of geestelik), (slegte) gewoontes (soos vroue- en kindermishandeling), ensovoorts. En die rede hiervoor is gewoon dat kinders grootword in en blootgestel word aan gedragspatrone wat hulle dan na-aap wanneer hulle groot is en op hulle beurt weer oordra op hulle kinders. En so duur die bose kringloop voort.

Maar dit beteken nie dat so ‘n situasie aan God se vloek of, nog erger, aan die werking van demone toegeskryf mag word nie. Want dan kry dit die kleur van een of ander bo-natuurlike mag oor ‘n mens waaraan jy nie kan ontsnap en waaroor jy geen beheer het nie. So-iets ruik ook na determinisme – jy is voorbestem, gedoem tot mislukking; jy kan niks daaraan doen nie.

Maar dít is glad nie die bedoeling van Eksodus 20:5-6 nie. Kom ons let net eers op die gewone grammatika van die teks. Die werkwoorde wat hier voorkom, is nie in die “eindige” vorm nie, maar in die vorm wat voortgaande handeling aandui. Ons moet dus vertaal: “Ek is besig om die sondes van die vaders aan die kinders toe te reken tot in die derde en vierde geslag van dié wat besig is om My te haat.” God het dus nie eenmalig ‘n vloek uitgespreek en, kom wat wil, nou ly mense onder daardie vloek nie. Wat eintlik gebeur, is dat solank as wat mense volhard in sonde en God se wil minag, só lank vreet die kanker van sonde voort en ly mense daaronder. In ‘n sekere sin is mense dus die skeppers van hulle onheil. God verdoem nie by voorbaat ouers en hulle nageslag tot ‘n lewe van swaarkry nie. God vaardig nie onveranderlike dekrete uit nie, maar dis mense self wat volhardend téén God kies, wat weier om hulle weë te verander, en dan oor geslagte heen daaronder ly. En God “eerbiedig” mense se keuses, selfs hulle slegte keuses. En Hy ly net soveel daaronder as die mense self. Want dis nie sy wil dat mense moet swaarkry onder hulle sonde nie.

Maar mense kan verander, tot bekering kom, en dan word daardie bose kringloop deurbreek. En dan begin weer ‘n nuwe kringloop – ‘n goeie een waar mense God liefhet en sy gebooie gehoorsaam, en as gevolg daarvan die seën van God geniet, tot in die duisendste geslag.

Dis opmerklik dat God se liefde en genade veel oorvloediger en effektiewer is as sy “straf” (eintlik straf mense hulleself deur hulle ongehoorsaamheid). Want Hy reken die sonde toe slegs tot in die vierde geslag, maar sy liefde strek tot in die duisendste geslag, eintlik tot in die oneindigheid. Wat nogmaals die hart van God blootlê: Hy is haastig om te vergewe en traag om te straf; Hy bly nie vir altyd toornig nie, Hy reken nie vir altyd die sonde toe nie (vergelyk Psalm 103:8-14; Jesaja 57:16).

Die punt is: Mense is nie deur een of ander permanente vloek gedoem tot die voortsetting van ‘n lewe van haat teen God nie. Dit kan verander! God is nie haatdraend nie. Dink maar aan die gelykenis van die verlore seun (Lukas 15). Hoeveel leed en pyn moes hy nie sy vader veroorsaak het nie. En tog, toe hy besluit om terug te keer na sy ouerhuis toe het sy pa hom met ope arms ontvang.

Wie dus aan Eksodus 20:5-6 ‘n kleinlike beeld van God wil ophang wat links en regs vervloek en mense verdoem tot in die verre nageslag toe, doen ‘n onreg aan hierdie teks en aan God. Dis presies hoe Hy nie is nie.

Skrywer: Prof Hermie C van Zyl

Oordeel of lewe? – ‘n verstaan van Openbaring 20

1.   Inleiding:

Ons leef onder die indruk dat almal op die laaste dag geoordeel gaan word.  Maar is dit regtig so?  As ‘n mens na Openbaring 20 kyk, wil dit lyk asof daar ‘n duidelike onderskeid gaan wees tussen gelowiges en ongelowiges by die oordeel, amper te vergelyk met Matteus 25. 

2.   Gelowiges se situasie (Openb. 20:4-6):

Hierdie paar verse gee vir ons ‘n belangrike agtergrond oor die posisie van gelowiges op die laaste dag.  Johannes sien die siele van die gelowiges waar hulle saam met Jesus regeer vir die volle duisend jaar.  Dat hulle op trone sit en regeer, bevestig dat hulle lewendig is.  Dat dit al die gelowiges verteenwoordig, word onderstreep deur die belangrike onderskeid wat in vers 6 gemaak word tussen die eerste opstanding en die tweede dood.  Slegs die wat aan die eerste opstanding deel het, sal nie deur die tweede dood (die ewige dood) getref word nie.  Dus verteenwoordig hierdie groep al die gelowiges van alle eeue wat in Christus sterf.  Anders sou dit beteken dat gelowiges wat nie aan die eerste opstanding deel het nie, die tweede dood moet ontvang.  Dit sou teenstrydig wees met die uitspraak dat elkeen wat sy klere in die bloed van die Lam was, gered word. 

Die feit dat hierdie gelowiges lewendig is, beteken dat hulle nie geraak word deur die oordeel waarvan ons in Openbaring 20:11-15 lees nie.  Hulle is immers nie dood op die dag van oordeel nie.  Hulle is lewend vir die volle tydperk tot op daardie dag.  Vir gelowiges is daar dus, aldus Johannes, niks om te vrees op die dag van oordeel nie.

3.   Ongelowiges se situasie (Openb. 20:11-15):

Vir die ongelowiges geld die oordeel van God soos ons in Openbaring 20:11-15 lees.  Hulle het nie saam met die gelowiges deel aan die eerste opstanding nie (vgl. Openb. 20:6).  Die uiteinde vir hierdie mense is die tweede dood, of ewige dood. 

In Openbaring 20:12-13 lees ons dat hierdie mense, die dooies, deur die dood teruggegee word vir die oordeel.  Interessant is dat Johannes homself ook daarvan weerhou om te sê dat hierdie mense lewendig geword het.  Hulle word slegs deur die dood en die doderyk en die see teruggegee.  Hierdie mense word dan geoordeel “volgens wat daar in die boeke staan oor alles wat hulle gedoen het.” (vgl. Openb. 20:12).  Hulle dade word die bepalende faktor vir toegang tot die lewe of verwerping in die hel.  En omdat hulle dade die bepalende faktor is, kry God nie hulle name in die boek van die lewe nie (vgl. Openb. 20:15).  Hulle uiteinde is dus die hel. 

Hier is ‘n verdere belangrike punt wat gelowiges se posisie onderstreep by die oordeelsdag.  Gelowiges word nie geoordeel volgens hulle dade nie, maar op grond van Christus se verlossingsdaad aan die kruis.  Wie sy klere was in die bloed van die Lam (Openb. 7:14 en 22:14) het deel aan die ewige lewe.  Hulle sal ook deel hê aan die eerste opstanding en dus nie die straf van die tweede dood hoef deur te gaan nie.  

4.   En wat van die duisend jaar?:

Skrywer: Ds Fanie Rudolph

Die sewe seëls (Openb. 6:1-8:1) as boodskap van hoop aan gelowiges

1.   Inleiding:

Die oopmaak van die sewe seëls het al vele gelowiges se hare regop laat staan.  Op die oog af is daar bitter min positief hierin te sien.  Tog bied hierdie gedeelte ‘n ongelooflike troos aan gelowiges te midde van die chaos wat in die geskiedenis aan’t ontvou is. 

2.   Die hoop in die eerste vyf seëls (Openb. 6:1-11):

Wanneer die Lam die eerste vier seëls oopmaak, kry ons eintlik ‘n skrikwekkende prentjie.  Die wêreldgeskiedenis ontvou in oorlog en vernietiging voor die oë van Johannes.  Dit lei tot grootskaalse hongersnood en dood.  En skynbaar word geen onderskeid tussen gelowiges en ongelowiges getref nie.  Voor die voet word mense geraak deur die magslus en vernietiging in hierdie wêreld. 

So, waar is die hoop in die eerste seëls?  Die hoop lê in die oopmaak van die vyfde seël.  Terwyl die eerste vier seëls vernietiging belowe, wys God vir Johannes ‘n groter en sterker belofte as die vyfde seël oopgemaak word.  Johannes sien die siele van die gelowiges wat gely het vir hulle geloof.  Hulle is lewendig.  Meer nog: hulle is onder die altaar in die hemelse tempel.  Hulle is dus aan die voete van God self.  Hulle word getroos deur God.  Die versekering dat hulle reeds aan die verlossing deel het, word gegee in die feit dat hulle elkeen ‘n lang wit kleed ontvang.  Hierdie klere is die teken van hulle reinheid en verlossing (vgl. Openb. 7:14; 22:14).  Gelowiges kan dus weet: al word hulle deur die mense van hierdie wêreld vernietig, selfs doodgemaak, is hulle steeds veilig in die hande van God.  Die toekoms mag miskien nie met roosblare besaai wees nie, maar God is in die toekoms.  Hy is die toekoms en lewe vir gelowiges.

3.   Die hoop van die sesde seël (Openb. 6:12-7:17):

Wanneer die sesde seël oopgemaak word, kry ons ‘n blik op die eindtyd.  Die bekende wêreld word tot ‘n einde gebring wanneer hierdie seël voor Johannes ontvou.  Dit is ‘n dag van oordeel en vernietiging.  Die teks van Johannes 6:12-17 is gevul met talle beelde oor die laaste dag: ‘n aardbewing, sterre wat uit die hemel val, die hemel en aarde soos ons dit ken wat verdwyn, berge en eilande wat geskud word.   Vers 17 sluit af met die pynlike uitroep van die wêreld op hierdie dag: “Die groot dag waarop Hulle die oordeel sal voltrek, het aangebreek, en wie sal staande kan bly?” 

Die vraag sou oop kon bly vir elke mens om self te antwoord.  As ons egter die vraag oop sou los, sou dit selfs gelowiges met vrees vir die oordeelsdag vul.  Johannes se idee was egter nooit om gelowiges bang te maak nie.  Hy wou hulle juis hoop gee in die aangesig van die moeilike tye wat vir hulle voorlê.  Hy los dus nooit sy lesers met ‘n oop, onbeantwoorde, vraag nie.  Sy antwoord kom in Openbaring 7.  Hier hoor Johannes van die 144 000 wat eers gemerk moet word voordat die oordeel van Openbaring 6:12-17 finaal aanbreek.  Die getal 144 000 is ‘n simboliese getal wat verwys na die totale getal gelowiges van die ou verbond (12 stamme as verteenwoordigers) en die totale getal gelowiges van die nuwe verbond (12 apostels as verteenwoordigers).  Dat dit die volle getal is, word aangedui deur die volgende som: 12 X 12 X 1000.  Die getaal 1000 is die volledige getal.  Hierdie is die mense wat deur God gemerk is om beskerm te word in die eindtyd.  Hulle sal nie deur die oordeel getref word nie.  Dat dit al die gelowiges verteenwoordig word bevestig in Openbaring 7:9.  Hier sien Johannes wat die engel bedoel het met die 144 000 (wat hy gehoor het).  Hy sien ‘n ontelbare menigte.  Wie is hierdie ontelbare menigte?  Vers 14 gee die antwoord: “Hulle het hulle klere gewas en dit wit gemaak in die bloed van die Lam.”  Elkeen wie se sondes deur Christus afgewas is, het deel aan hierdie hoopvolle verlossing. 

4.   Die hoop van die agtste seël (Openb. 8:1):

Skrywer: Ds Fanie Rudolph

Paulus oor gelowiges se bydraes – Dit gaan nie oor die geld nie, dit gaan oor God

Wanneer Paulus oor gelowiges se bydraes praat, is sy taalgebruik buitengewoon.  Hy vermy die alledaagse begrippe wat met “geld” vereenselwig word en verkies om die saak in teologiese begrippe te verduidelik en te motiveer.  Sy doel daarmee is om die Korintiërs te laat opkyk van hulle beursies in hulle hande af, sodat hulle vir God kan raaksien (wat vir hulle iets oor hul beursies wil sê).  Vir Paulus gaan dit nie oor die geld nie, dit gaan oor God 

Die belangrikste teksgedeeltes waar Paulus gelowiges se bydraes bespreek, word in sy briewe aan die Korintiërs aangetref (1 Kor. 9, 16:1-4; 2 Kor. 8-9, 11:1-15, 20-21, 12:11-18).  In hierdie teksgedeeltes gaan dit veral om twee sake: bydraes vir die hulpfonds vir die arm gelowiges in Judea (bv. 1 Kor. 16:1-4, 2 Kor. 8-9), en bydraes vir ‘n apostel (Paulus) se persoonlike lewensonderhoud (bv. 1 Kor. 9, ens).

Die manier waarop Paulus hierdie onderwerpe aan die orde stel, is baie insiggewend.  In 2 Korintiërs gebruik Paulus byvoorbeeld nie een keer in die Griekse teks enige woord uit die “geld en geldeenhede”-woordfamilie nie.  Dit is opvallend, aangesien die tema van finansiële bydraes dadelik bespeur kan word wanneer die brief gelees word.  Trouens, hoewel Paulus die terme (juis) nie gebruik het nie, gebruik die Nuwe Afrikaanse Vertaling sewe keer sinonieme vir “geld” om Paulus se bedoeling in Afrikaans weer te gee, sowel as ander woorde wat na finansies heenwys, aangesien dit moeilik vermy kon word in die vertalingsproses.  Die tema is dus duidelik aanwesig, maar Paulus se (oorspronklike) taalgebruik buitengewoon.  Hoekom spandeer Paulus byvoorbeeld twee hele hoofstukke (2 Kor. 8-9) daaraan om oor geld te praat sonder om een keer (in Grieks) ‘n sinoniem vir “geld” te gebruik?

Dit is opmerklik dat daar deurlopend, wanneer Paulus oor finansiële bydraes praat, begrippe gebruik word wat teologies gelaai is, in plek van die alledaagse woorde vir bydraes, geld of donasies.  Begrippe soos dank aan God, diens aan God, diens aan medegelowiges, genadebetoning ens. word ruim deur Paulus ingespan in sy besprekings van die onderwerp.  Dit moenie as blote eufemismes beskou word nie, met ander woorde ‘n strategie om die onderwerp op dié manier te versag of te verskans nie.  Bewus van die krag van taal om persepsies te vorm, te bevorder of af te breek (vgl. 2 Kor. 10:4-5), het Paulus op ‘n meesterlike wyse ‘n teologiese verstaan van die saak van finansiële bydraes onder die Korintiërs probeer kweek.  Hy het immers geweet dat die gemeente geneig is om nog wêreldse waardes en gesindhede jeens die saak te handhaaf.  Hulle het byvoorbeeld, tipies aan die kultuur waarbinne hulle hulself bevind het, aan die gewers en ontvangers van bydraes as “weldoeners” en “kliënte” gedink, met die wedersydse verpligtinge, eerbetonings en magspel wat daarmee gepaard gegaan het.  Paulus probeer hierdie gebruiklike manier-van-dink oor die saak van bydraes (“geskenke”) oorkom, deur by die Korintiërs ‘n nuwe, Christus-gesentreerde verstaan van die saak te kweek.  Ten einde hierdie doel te verwesenlik, gebruik hy meestal nie die gewone terme wanneer hy die saak motiveer nie, maar beskryf en motiveer hy die saak deurlopend met teologies gelade taal.  Hierdie soort taal wat hy gebruik, word dus doelbewus deur hom ingespan om ‘n ander, nuwe “manier van kyk na die saak” te bevorder, wat diep beïnvloed is deur die evangelie van Jesus Christus.  Deur sy taalgebruik wys Paulus eintlik daarop dat die saak van bydraes of dankoffers gee, nie gaan oor die geld nie, maar oor God!

Skrywer: Ds Dirk Venter